کد مطلب:1422 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

با توجه به اين كه خداوند در قرآن ولايت را تنها به خود اختصاص داده است، پس ولايت فقيه در جامعه چه حكم و جايگاهي دارد؟ آيا با گفته خداوند مغايرت ندارد؟

ولايت را از يك نگرش ميتوان به دو قسم ذاتي و عَرَضي تقسيم كرد.

خالق هستي كه مالك حقيقي همه موجودات است، ولايت وحاكميت حقيقي و استقلالي و بالذات همه موجودات را دارد. قرآن كريم مالكيّت حقيقي را با للّه مُلْك السّموات والأرض و ولايت را با فاللَّه هو الوليّ و حكومت و حاكميّت را با اِنِ الحكم إلاّ للَّه در وجود خداوند منحصر كرده است. اما همان گونه كه خداوند شعاعي از مالكيت را به صورت اعتباري و قراردادي در اختيار انسان قرار داده و وي مالك خانه و زمين و مال خويش ميگردد، شعاعي از ولايت خويش را به نص آياتي چون النّبي اولي بالمؤمنين من أنفسهم و أموالهم به نبي مكرّم اسلام(ص) عنايت فرموده، چنان كه به حكم آيه إنّما وليكم اللَّه و رسوله و الّذين آمنوا الّذين يقيمون الصلوة و يؤتون الزّكوة و هم راكعون.

ولايت پيامبر اكرم(ص) و اميرالمؤمنين(ع) و به مقتضاي حديث ولايت ساير امامان، در رديف ولايت خدا قرار گرفته است. امّا مفهوم آيه إنّما وليكم اللَّه و رسوله.... اين نيست كه انسانها چند وليّ و سرپرست متفاوت دارند كه خداوند يكي از آنها و برترين شان است، بلكه معنايش با توجه به حصر فاللَّههو الوليّ آن است كه وليّ حقيقي و بالذات خداوند است و ولايت پيامبر(ص) و امامان(ع) و ولايت والدين و غير اينها (كه در معارف اسلامي آمده است) ولايت عَرَضي و تَبَعي و مظهر ولايت خداوند است.

ولايت فقيه در امتداد ولايت عرضي و تبعي ائمه معصومين(ع) قرار دارد و پرتوئي از ولايت حق تعالي را به صورت غير مستقيم دارد.

بنابراين بين آياتي كه ولايت را در انحصار خدا قرار ميدهد و آيات و رواياتي كه سخن از ولايت پيامبران و امامان و فقها و والدين به عنوان وليّ و سرپرست فرزندان به ميان ميآورند، منافاتي وجود ندارد، چون اين ولايتها در طول ولايت ذاتي خدا قرار دارد، نه در عرض آن.

نظير اين مطلب درباره موضوعات ديگر مانند عزت و قوّت نيز وجود دارد، يعني عزّت واقعي براي خدا است و پيامبر عزّتش را از خدا ميگيرد. هم چنين مسئله ولايت، با موضوع خليفه و جانشيني انسان از سوي خداوند به نوعي ارتباط دارد.

پي نوشتها:

1. احزاب (33) آيه 6.